30-03-2025
MARIS STELLA’S WALL OF FAME: BERT DEPOORTER
Maris Stella verliest haar oud-leerlingen niet uit het oog. We volgen op de voet welke wegen onze ex-studenten inslaan en waarheen het leven hen leidt. Daarom richtten we de ‘Wall of fame’ op, een groeiende verzameling interviews met afgestudeerden die hun talenten op een interessante wijze hebben ontwikkeld. Deze maand spraken we met BERT DEPOORTER.
1.Dag Bert. Laten we beginnen bij het begin. In welk jaar ben je bij ons afgestudeerd en binnen welke richting?
Ik ben afgestudeerd in juni 2020, dus juist na het begin van de coronapandemie. Op Maris Stella volgde ik met veel plezier Latijn met 8 uren wiskunde.
2.Waarom heb je specifiek voor deze richting gekozen?
Initieel werd ik hier ingeschreven door mijn ouders. Nadien werd dit wel een bewuste keuze.
Ik heb altijd een erg brede interesse gehad en Latijn volgen bood toch de mogelijkheid naar wat meer diepgang. Vocabulaire blokken was nu niet mijn favoriete bezigheid maar de teksten en cultuur interesseerden me wel.
Wiskunde vond ik altijd al leuk. Problemen op een logische manier oplossen, onverwachte verbanden zien, bewijzen opstellen, … dat doe en deed ik altijd heel graag.
Latijn en wiskunde zijn vrij gelijkaardig. De grammatica en zinsontleding, waar je bij Latijn veel mee bezig bent, deden mij altijd wat denken aan de wiskunde, een set regels die je combineert om een grotere constructie op te bouwen.
3.Na je afstuderen, koos je voor een studie fysica aan de KU Leuven waar je momenteel je master afwerkt. Wat sprak je aan in deze studie?
De diepgang en het fundamentele karakter. Op alle tijds- en lengteschalen komt de fysica terug en zijn er nieuwe, verrassende fenomenen. Het is die brede toepasbaarheid die mij wel aansprak. Daarnaast vond ik wiskunde en computers altijd erg leuk en dat zijn nu net de twee basis-gereedschappen van de fysicus. Ik heb het altijd erg verwonderlijk gevonden dat zo’n simpele concepten uit de tijd van Newton zoals de natuur, die op het eerste zicht zo willekeurig is, toch een enorm goede beschrijving vormen met een minimum aan aannames.
Wat mij vooral over de streep heeft getrokken is het lezen van populair-wetenschappelijke boeken. Die gingen dan vooral over kwantummechanica, en de ontwikkeling van de moderne natuurkunde. Die fysica is zo vreemd en zo boeiend dat ik hier wel echt meer over wilde weten. Ik twijfelde lang tussen fysica of wiskunde. Uiteindelijk heb ik toch voor het eerste gekozen, omdat het iets meer toegepast is op de echte wereld.
4.Ik heb vernomen dat je hoopt te kunnen doctoreren rond het thema ‘zwaartekrachtgolven’. Wat zijn zwaartekrachtgolven en waarom is kennis omtrent dit onderwerp van belang?
Het is een erg nieuw domein, de eerste directe meting van zwaartekrachtsgolven vond pas plaats in 2015. Zwaartekrachtsgolven zijn verstoringen van de ruimtetijd, de dynamische achtergrond van het universum. Volgens de algemene relativiteitstheorie is wat wij ervaren als zwaartekracht een gevolg van de kromming van de ruimtetijd door massa. Heel kort:
Massa ~ kromming van de ruimte = zwaartekracht
Deze ruimtetijd (3-dimensionale ruimte + tijdsdimensie) gaat in interactie met de materie in het heelal, en enorm zware objecten zoals sterren, neutronensterren en zwarte gaten gaan deze ruimtetijd sterk vervormen. Als twee belachelijk zware objecten zoals zwarte gaten rond elkaar cirkelen en botsen, creëert dat golven die zich door de ruimte voortplanten, gelijkaardig aan golven in de zee ontstaan door brute bewegingen. Deze zwaartekrachtsgolven zijn dan waarneembaar als uitrekkingen en inkrimpingen van de ruimte zelf. Dus lengtes, plus alles wat er zich op die plek in de ruimte bevindt, verandert van lengte. Door nauwkeurig de lengte in verschillende richtingen te meten met een laser, kan je dit waarnemen. Dat effect is absoluut niet voelbaar. 1 meter gaat maximaal 10^{-21} meter in lengte veranderen. Toch is dit tegenwoordig meetbaar.
Voor fysici is dat erg interessant. Zo kan je namelijk evenementen uit het heelal bestuderen door een ander type straling, buiten licht. Daarvoor was enkel licht, elektromagnetische straling, beschikbaar om verre objecten te bestuderen. Nu, niet alle materie zendt licht uit. Bijvoorbeeld zwarte gaten zijn zwart, die zenden geen licht uit. Maar alles met een massa, ook donkere materie, gaat interageren met de zwaartekracht. Dat is dus een enorm waardevol venster dat het donkere heelal ontsluit voor observatie. Hopelijk kunnen we zo meer leren over de relativiteitstheorie en de aard van zwarte gaten en extreem zware sterren. Ook kunnen we daarmee mogelijks sporen van het vroege heelal, net na de Big Bang, waarnemen. Dat is voor kosmologen als Thomas Hertog heel interessant, want binnen de kosmologie zijn er momenteel maar weinig directe waarnemingen beschikbaar.
Voordat ik aan een doctoraat kan beginnen, moet ik eerst nog financiering vinden. En nu de regering beslist heeft dat ze liever belastingvoordelen aan multinationals toekennen dan investeren in wetenschappelijk onderzoek, is dat niet gemakkelijk. Afwachten dus.
5.Van alle wetenschappelijke velden is de kosmische ruimte blijkbaar jouw dada. Vanwaar deze fascinatie?
Mijn fascinatie voor de kosmos valt eigenlijk best mee. Initieel lag mijn interesse vooral in de deeltjesfysica, in de microscopische wereld van de kwantummechanica en kernfysica. Super interessant, nog steeds! Ik ben er doorheen de studie zowat in gerold. De keuze voor de KU Leuven was eigenlijk voornamelijk een keuze voor het uitgebreide aanbod aan theoretische vakken. De specialiteit van Leuven ligt vooral in onderzoek rond zwaartekracht dus ik ben daar gewoonweg meer mee in contact gekomen. Het is vooral het fundamentele karakter van de zwaartekracht die me fascineert. Het is ook de minst begrepen van de vier natuurkrachten, ondanks dat we deze dagelijks ervaren. Door vakken die ik volgde en zowel mijn bachelor proef als mijn master thesis kwam ik er dan achter dat dit wel echt een heel interessant domein is met veel mogelijkheden, dus heb ik me hier wat op toegelegd.
6.Op welke manier hoop je jouw kennis in de toekomst te kunnen toepassen? Is er een bepaalde job die je graag zou uitoefenen?
Ik ben me aan het specialiseren in de computationele fysica. In plaats van experimenten uit te voeren of theoretische berekeningen te doen, proberen we de enorme ontwikkelingen op vlak van computertechnologie te gebruiken bij grote problemen in de fysica. Een theoreticus beschouwt zijn werk als afgerond wanneer het resultaat een oplosbare vergelijking is. In de praktijk is het oplossen van die vergelijkingen meestal heel erg moeilijk en tijdrovend. Bijvoorbeeld, Einstein’s algemene relativiteit zit vervat in een enkele vergelijking, die honderd jaar later nog steeds niet al haar geheimen heeft prijsgegeven. Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar mogelijke oplossingen.
De echte kracht van de fysica zit ook voornamelijk in de methodes en manier van denken die je aangeleerd wordt. Op het einde van de opleiding heb je heel wat transferable skills geleerd, vaardigheden die in veel andere domeinen ook van pas komen. Er bestaan een heleboel verrassende linken tussen problemen uit de fysica en problemen uit andere vakgebieden zoals biologie, klimaatwetenschap, economie, gedragspatronen, het gedrag van financiële beurzen, … en minder verrassende gebieden zoals computerwetenschappen (AI), R&D voor de chipindustrie en telecommunicatie, o.a. via satellieten.
Later zie ik mezelf wel in een klimaat-gerelateerde context werken. Klimaatverandering is nog steeds een enorm probleem en oplossingen lijken nog ver weg. Dat lijkt me wel een sector waar ik als fysicus een, zij het beperkte, nuttige bijdrage zou kunnen leveren.
7.Even terug naar Maris Stella. Hoe kijk je terug op je schoolcarrière bij ons? Welke vakken/ervaringen vond je interessant?
Nogal veel vakken. Ik ben breed geïnteresseerd en dan is het middelbaar wel perfect. Vooral wiskunde, wetenschappen, geschiedenis en Latijn vond ik leuk maar eigenlijk heb ik nooit met grote tegenzin les gevolgd. Over het algemeen legden de leerkrachten alles ook goed uit, en bij mij hebben velen alleszins toch wat enthousiasme voor hun vak kunnen induceren.
Daarnaast vond ik de verschillende olympiades en wedstrijden rond wiskunde en wetenschappen, vooral in de derde graad, erg leuk. Daar had je de mogelijkheid om wat buiten het strikte schoolkader over zo’n boeiende problemen na te denken.
Zelf herinner ik me nog goed de lezing van prof. Ivan Janssens over hoe het klimaatsysteem werkt, toen ik in het 5de jaar zat. Dat was een relatief technische lezing, waarin hij de werking van het klimaat en de echte gevaren van de klimaatverandering heel duidelijk wist te presenteren.
8.Heb je het gevoel dat Maris Stella je goed heeft voorbereid op je hogere studies?
Ja, zeker wel. Voor mij was vooral de voorkennis wiskunde van belang en die was zeker meer dan voldoende, wat de eerste maand aan de universiteit vergemakkelijkte. Ook al had ik minder wetenschappen gehad dan de Wetenschappen-wiskunde, dit is nooit een probleem geweest. Voor wetenschappelijke of ingenieurs-richtingen is voornamelijk het niveau wiskunde belangrijk en dat zat zeker goed!
9.Je moeder geeft ook les (Latijn) op onze school. Vond je dit OK?
Ik heb er zelf geen last van ondervonden. Nu ik was ook niet de meest contraire leerling dus dat viel ook wel mee.
10.Onlangs werd je door onze school uitgenodigd om een lezing te geven omtrent zwaartekrachtgolven. Leuke ervaring?
Ja, enorm leuk om te komen vertellen over de wondere wereld van de fysica. Ik vond het een eer om hiervoor uitgenodigd te worden, het voelde toch wat raar om aan de andere kant van het klaslokaal te staan. Het was wel een uitdaging om zo’n abstract en gevorderd onderwerp naar een publiek uit het zesde middelbaar te vertalen. Mijn eerste versie was dus ook veel te warrig. Ik heb me goed geamuseerd bij het voorbereiden van de presentatie, en hopelijk heb ik toch enkele leerlingen wat kunnen boeien met mijn verhaal over het golvende heelal. 2 lesuren praten is wel vermoeiend, dus veel respect voor alle leerkrachten die dit elke dag doen!
11.Welke boodschap zou je willen geven aan onze huidige zesdejaars die aan de vooravond staan van hun leven na Maris Stella?
* Blijf verwonderd! De wereld, zowel natuur als samenleving bestaat uit zoveel mooie, interessante, boeiende, fascinerende zaken. Zonder twijfel kan iedereen iets vinden waar hij/zij zich echt in kan vastbijten. Die passie heb je nodig om gelukkig te blijven, en dan kan je altijd net dat tikkeltje meer bereiken!
* Zoek een hobby buiten school die je leuk vindt en waar je voldoening uit haalt, zoals een sport, jeugdbeweging, vrijwilligerswerk, … Decompressie is belangrijk, en als het goed is hou je er nog een heleboel goede vrienden aan over!